Petr Bezruč (1867–1958, prawdziwe imię i nazwisko Vladimír Vašek) należy do kluczowych przedstawicieli poezji czeskiej przełomu XIX i XX wieku. Do literatury wstąpił swoim jedynym zbiorem poezji, zatytułowanym Pieśni Śląskie (Slezské písně). Absolutnie wyjątkowe wiersze nie mają w literaturze czeskiej, co do stylu, żadnej analogii, podobnie jak egzaltowany sposób aktywności twórczej Bezruča. Autor zaliczany jest przez historyków literatury do generacji tzw. poetów niepokoju, jego twórczość zdradza wpływy symbolizmu i czeskiej moderny.
Historii powstania jedynego zbioru wierszy Bezruča poświęcało uwagę i stale jeszcze nurtuje wielu badaczy. Proces twórczy, w którym powstawały Pieśni śląskie, składał się z kilku faz. Początki sięgają lat dziewięćdziesiątych XIX wieku, jeszcze przed krytyczną jesienią 1989 r., gdy poeta zachorował i miał silne krwotoki z ust. Prawdopodobnie znaczna część zbioru (tzw. rdzeń Pieśni Śląskich) powstała w bardzo krótkim czasie, w pierwszych miesiącach roku 1899. Intensywna aktywność twórcza Bezruča była spowodowana poważną chorobą płuc i załamaniem nerwowym, osobistym przeżyciem zawiedzionej miłości oraz poczuciem obowiązku wyrażenia gorącego protestu przeciwko prześladowaniom narodowym i społecznym w kraju ojczystym.
W latach 1899 i 1900 Bezruč posłał Janowi Herbenovi większość wierszy, które stworzyły rdzeń jego życiowego dzieła. W 1903 roku autor zgodził się na wydanie ich w formie czasopisma tzw. Numeru śląskiego (najpierw 22 wiersze, potem 31 wierszy). W roku 1909 zbiór został w znaczący sposób poszerzony– do 54 wierszy – i po raz pierwszy wydany został w formie książkowej, jako Pieśni Śląskie.
Poeta w trakcie całego swojego życia twórczego nie wydał innego dzieła, niż wspomniane Pieśni Śląskie. Nad zbiorem tym nieustannie pracował, wprowadzał zmiany do wierszy, modyfikował ich rytmiczność i dodawał nowe wiersze. Należy przyznać, że zmiany te nie zawsze były na korzyść dzieła. Szczególnie zmiany wprowadzone przez Bezruča w latach trzydziestych pod kątem ilości i jakości zaczynają się negatywnie różnić od zmian wcześniejszych, są wprowadzane z lingwistycznego punktu widzenia i mechanicznie wprowadzają zmiany językowe. Definitywna postać tekstowa Pieśni Śląskich stała się więc z powodu różnej jakości poszczególnych wydań, przedmiotem sporów. Konferencja naukowa dotycząca problemów tekstologicznych Pieśni Śląskich, która odbyła się w 1963 r. w Opawie wybrała za źródło kanoniczne tekst wydania z roku 1928.
Autostylizacja poetycka Petra Bezruča, jako barda wymierającego pokolenia miała być elementem mitu o uporze i rewolcie ludu śląskiego. Bezruč wyraża się nie tylko alegorycznie, prawie we wszystkich wierszach można określić konkretne miejsce opisanych wydarzeń. Oprócz dokumentalności i tła regionalnego są to symboliczne wizje, powroty do mitu, balladyczność lub zaczepność, dramatyczność dialogów i ich podbarwienie dialektem, które sprawiają, że twórczość P. Bezruča jest czymś wyjątkowym.
Ostatnia aktualizacja artykułu: 30.07.2012
Wydrukować cały artykuł
